Ławnik - niezawodowy członek składu orzekającego (sądu), stanowiący czynnik
społeczny w wymiarze sprawiedliwości. Udział czynnika społecznego w wymiarze
sprawiedliwości został zapisany w art. 182. Konstytucji.
W sprawach cywilnych dwaj ławnicy pod przewodnictwem zawodowego sędziego
rozpoznają sprawy z zakresu prawa pracy oraz część spraw wynikających ze
stosunków rodzinnych. W procesie karnym sąd orzeka w składzie dwóch ławników i
sędziego, a w sprawach o przestępstwa zagrożone karą dożywotniego pozbawienia
wolności - w składzie dwóch sędziów i trzech ławników. Jednakże sąd rejonowy w
sprawach karnych rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym orzeka w składzie
jednego sędziego. Składy z udziałem ławników rozpoznają sprawy tylko w I
instancji.
Ławnicy do sądów okręgowych i sądów rejonowych wybierani są w głosowaniu tajnym
przez rady gmin spośród kandydatów zgłoszonych przez zakłady pracy,
stowarzyszenia, związki zawodowe oraz co najmniej 25 obywateli stale
mieszkających na danym terenie (tj. obszarze objętym właściwością danego sądu) i
mających czynne prawo wyborcze.
Ławnikiem w sądzie powszechnym może zostać osoba:
mająca co najmniej 30, a nie więcej niż 70 lat;
posiadająca co najmniej średnie wykształcenie;
odznaczająca się nieskazitelnym charakterem;
zamieszkała lub zatrudniona w miejscu kandydowania co najmniej od roku;
której stan zdrowia pozwala na pełnienie funkcji ławnika;
Kadencja ławnika wynosi cztery lata kalendarzowe następujące po roku, w którym
dokonano wyboru.
Rola ławników jest stopniowo ograniczana poprzez rezygnację z ich udziału w
kolejnych rodzajach spraw. Ustawa wchodząca w 2007 w życie wyłącza ich ze
składów orzekających w większości spraw karnych i rodzinnych oraz części spraw z
zakresu prawa pracy. (za: Wikipedia)